Παγκόσμια Εβδομάδα Θηλασμού 1-7 Νοεμβρίου

Η Εβδομάδα Θηλασμού γιορτάζεται από την Διεθνή Κοινότητα ως Παγκόσμια Εβδομάδα Θηλασμού 1-7 Αυγούστου από το 1992, ενώ στην Ελλάδα καθιερώθηκε 1-7 Νοεμβρίου από το 1996. Προωθείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), την Παγκόσμια Συμμαχία για τον Μητρικό Θηλασμό (WABA) και την UNICEF.

Είναι η σημαντική στιγμή που η μητέρα με το μωρό δένονται πριν και μετά την κοπή του λώρου. Υπάρχει οπτική και αισθητική επαφή σφραγίζοντας έτσι τον δεσμό ανάμεσά τους.

Ας δούμε, τι είναι το μητρικό γάλα και γιατί πρέπει να το θεωρούμε πάρα πολύ σημαντικό για την αρχή της ζωής μας.

–Πύαρ ή αλλιώς πρωτόγαλα, εμφανίζεται τις 3 πρώτες μέρες από τον τοκετό και είναι κιτρινωπό υγρό. Περιέχει β-καροτένιο, ανοσοσφαιρίνες, λυσσοζύμη, κύτταρα (αντισώματα), πρωτεΐνες, μεταλλικά στοιχεία, χοληστερόλη.

–Μεταβατικό, το γάλα αποκτά περισσότερα λιπαρά και διαρκεί περίπου 15 μέρες μετά τον τοκετό. Αυξάνεται η ποσότητα. Η μητέρα έχει αίσθημα βάρους και πρηξίματος. Περιέχει λιπίδια, υδατάνθρακες, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, θερμίδες.

–Πλήρες είναι το γάλα 2 εβδομάδες και πλέον από τον τοκετό, έχει όλα όσα χρειάζεται το βρέφος κι ολοκληρώνεται η σύνθεση του γάλακτος τον 1ο μήνα.

Το γάλα της μητέρας αλλάζει σύσταση με τις ώρες και τις μέρες για να προσαρμοστεί στις ανάγκες του βρέφους.

Έτσι λοιπόν το νεογνό που θηλάζει έχει:

• Χαμηλό κίνδυνο να αναπτύξει άσθμα ή αλλεργίες
• Χαμηλό κίνδυνο για Σύνδρομο Αιφνιδίου Νεογνικού Θανάτου
• Αίσθημα ασφάλειας στο νεογνό
• Μικρότερη πιθανότητα για κολικούς
• Εύκολη και ήπια χώνεψη
• Ενισχύει το ανοσοποιητικό με αντισώματα, πρωτεΐνες, μέταλλα, βιταμίνες κ.ά.
• Σημαντική ανάπτυξη ευφυΐας και εγκεφάλου
• Βοηθάει στην οδοντοστοιχία του βρέφους
• Προστασία από παχυσαρκία και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 & 2
• Καλύτερος έλεγχος γνάθου και γλώσσας
• Πρόληψη λοιμώξεων ουροποιητικού & αναπνευστικού συστήματος

Στον παρακάτω πίνακα συνοψίζονται τα στοιχεία του γάλακτος της μητέρας με του εμπορίου.

(Πηγή πίνακα www.cnn.com)

Ο θηλασμός δεν βοηθάει μόνο το μωρό αλλά και την μητέρα που θηλάζει.

• Βοηθάει στο να χάσει γρήγορα το βάρος της εγκυμοσύνης
• Καθυστέρηση επόμενης εμμηνορρυσίας/εγκυμοσύνης
• Φυσικός τρόπος εκγύμνασης του μαστού
• Βολικός τρόπος τροφής του νεογνού, γρήγορος και εύκολος
• Χαμηλότερος κίνδυνος για καρκίνο μαστού και ωοθηκών
• Αίσθημα σιγουριάς και αυτοπεποίθησης
• Περιορισμός της αιμορραγίας της λοχείας και γρήγορη παλινδρόμηση της μήτρας
• Μείωση κινδύνου εμφάνισης μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης
• Είναι οικονομικός τρόπος, δεν χρειάζεται εξοπλισμό
• Μειωμένος κίνδυνος επιλόχειας κατάθλιψης

Επειδή λοιπόν ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός γίνεται κατ’ απαίτηση του νεογνού/βρέφους, την ώρα που θα πεινάσει και για όση ώρα θα χρειαστεί μέχρι να χορτάσει, η μητέρα ίσως έχει κάποιες δυσκολίες, όπως:

• Πιθανόν αρνητικά σχόλια από το κοινωνικό περιβάλλον (προτεραιότητα έχει το μωρό σας, θηλάστε ελεύθερα εφόσον  το θέλετε εσείς και το ζητάει το μωρό).
• Αυξημένη όρεξη μητέρας (ο θηλασμός είναι είδος ενέργειας και παραγωγής του σώματος μας, οπότε, τρώτε και ενυδατωθείτε πολύ καλά).
• Πιθανή κόπωση μητέρας (οι ανάγκες του μωρού αλλάζουν με την ώρα και την μέρα καθώς αναπτύσσεται, δεν έχει συγκεκριμένη διάρκεια και συχνότητα ο κάθε θηλασμός).
• Αν υπάρχει πόνος κατά τον θηλασμό, η μητέρα πρέπει να βγάλει το μωρό από το στήθος, να το ηρεμήσει και να το τοποθετήσει πάλι.
• Εμφάνιση ραγάδων είναι αναμενόμενη λόγω της αλλαγής που επιφέρει το μωρό (μπορούν να αποφευχθούν ή να περιοριστούν όταν το μωρό θηλάζει σωστά την θηλέα άλω και αδειάζει τον μαστό, καθώς και με αναπλαστικές κρέμες).

Η μητέρα θα αναγνωρίσει ότι το νεογνό της έχει θηλάσει ικανοποιητικά όταν θα έχει:

• Σταθερή αύξηση του βάρους σώματος 120-210γρ./βδμ μετά την 4η μέρα ζωής.
• Τουλάχιστον 6 υγρές πάνες ημερησίως.
• 2-3 κενώσεις ημερησίως τις πρώτες βδομάδες.
• 8-12 γεύματα ημερησίως διάρκειας 15-20 λεπτά τις πρώτες βδομάδες.
• Υγιής συμπεριφορά του βρέφους.

Οι μητέρες αλλά και το περιβάλλον που την πλαισιώνει, θα πρέπει να ακολουθήσουν 10 βήμα για έναν επιτυχημένο θηλασμό, όπως έχουν ορισθεί από τον WHO και την UNICEF το 1989, τα οποία είναι:

1. Πρέπει να υπάρχει γραπτή πολιτική για το μητρικό θηλασμό στο Μαιευτήριο/Νοσοκομείο και η πολιτική αυτή να ακολουθείται από όλου τους φορείς του μαιευτηρίου.
2. Οι φορείς να εκπαιδεύονται ώστε να γίνουν ικανοί να εφαρμόσουν την πολιτική αυτή.
3. Να ενημερώνονται όλες οι μητέρες για τα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού.
4. Ο θηλασμός αρχίζει από την πρώτη ώρα μετά τον τοκετό.
5. Οι μητέρες να εκπαιδεύονται στην τέχνη του θηλασμού. Σε περίπτωση πρόωρου τοκετού κι αναγκαστικού αποχωρισμού από το παιδί τους, οι μητέρες να εκπαιδεύονται στη διατήρηση της γαλουχίας.
6. Στο νεογέννητο να δίνεται μόνο μητρικό γάλα, όχι άλλα υγρά, όχι συμπλήρωμα με ξένο γάλα, εκτός αν υπάρχει ειδικός ιατρικός λόγος.
7. Να εφαρμόζεται το σύστημα “rooming in”, δηλαδή το νεογέννητο να είναι στο ίδιο δωμάτιο με τη μητέρα του, 24 ώρες το 24ωρο.
8. Ο θηλασμός να είναι χωρίς ωράριο και απεριόριστος.
9. Να μην δίνονται πιπίλες ή μπιμπερό στα παιδιά που θηλάζουν.
10. Να ιδρυθούν ομάδες υποστήριξης του μητρικού θηλασμού και μετά την έξοδο του νεογέννητου από το μαιευτήριο, στις οποίες να μετέχουν και μητέρες.

Η μητέρα είναι ελεύθερη να θηλάσει όπου θέλει και σε θέση που να είναι βολική για την ίδια, μην ξεχνάτε ότι ο θηλασμός μπορεί να πάρει από μερικά λεπτά έως και την ώρα, να είναι το γεύμα του μωρού ή η παρηγοριά του.

Πώς μπορεί να θηλάσει η μητέρα;

Κάθεστε αναπαυτικά για εσάς την ίδια με τη μέση σας να είναι ίσια και σταθερή (κρεβάτι, καναπές, πολυθρόνα, καρέκλα με πλάτη, αποφύγετε τα σκαμπό). Αγκαλιάζετε το μωρό σας και το βάζετε σε θέση πλάγια να κοιτάει σε σας με ολόκληρο το σώμα του, σε θέση “κοιλιά με κοιλιά”. Το ιδανικό είναι να έχετε επαφή δέρμα με δέρμα. Κρατάτε το μαστό σας με το αντίθετο χέρι, με τα δάχτυλά σας σε σχήμα ψαλίδι ή κούπα, χωρίς να πιάνεται την θηλέα άλω. Φέρνετε το μωρό κοντά να πιάσει τον μαστό χωρίς εσείς να χαλάσετε την θέση σας. Θα βοηθήσει ένα μαξιλάρι κάτω από το μωρό για να κρατάει το βάρος του, όπως παρουσιάζονται στις παρακάτω εικόνες.

(Πηγή εικόνας www.maxresdefault.com)

Οι μέρες περνούν και ο θηλασμός έχει εγκατασταθεί με απόλυτη επιτυχία, όμως η μαμά θα πρέπει να επιστρέψει στην εργασία της. Ο θηλασμός θα διακοπεί; Όχι απαραίτητα. Η μητέρα μπορεί να δημιουργήσει την δική της τράπεζα γάλακτος με τα γεύματα του μωρού της τις ώρες που εκείνη θα λείπει.

• Η εργαζόμενη θηλάζουσα απαιτείται να έχει: καθαριότητα, θήλαστρο (μηχανικό ή ηλεκτρικό), αποστειρωμένα πλαστικά δοχεία για τη φύλαξη του γάλακτος (όχι γυάλινα, φαίνεται ότι καταστρέφουν τα κύτταρα του γάλακτος στα τοιχώματά τους) και καταψύκτη (με δική του πόρτα, θερμοκρασία -18oC και χαρακτηρίζεται με ***).
• Η μητέρα αποστειρώνει τα δοχεία, τις θηλές και την χοάνη του θηλάστρου.
• Κάνει άντληση του γάλακτος το οποίο μπαίνει στα δοχεία χωρίς κάποια επεξεργασία.
• Στην κατάψυξη μπορεί να συντηρηθεί έως και 4 μήνες. Μία βοήθεια είναι η μητέρα να αναγράφει στο δοχείο την ημερομηνία την άντλησης.
• Το γάλα αποψύχεται πρώτα σε θερμοκρασία δωματίου ή με τρεχούμενο ζεστό νερό (όχι απευθείας σε φούρνο μικροκυμάτων ή μπεν μαρί).
• Αν το γάλα αναμένεται να δοθεί στο μωρό εντός του 24ώρου από την άμελξη, μπορεί να συντηρηθεί στο ψυγείο και να ζεσταθεί κατά τον ίδιο τρόπο.

(Πηγή εικόνας www.maryammilkbooster.blogspot.com)

Πολλά νεογνά εμφανίζουν ίκτερο, είναι η διάσπαση των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο ήπαρ (συκώτι) και με την σειρά τους διαχέονται στην κυκλοφορία κάνοντας το δέρμα κίτρινο. Έτσι έχουμε:

• Αυξημένη παραγωγή χολερυθρίνης λόγω της καταστροφής των ερυθρών αιμοσφαιρίων (αιμολυτικός ίκτερος)
• Ελαττωμένη απέκκριση, αποτέλεσμα απόφραξης των χοληφόρων οδών (αποφρακτικός ίκτερος)
• Ή βλάβης του ήπατος (ηπατοκυτταρικός ίκτερος).

Αιτίες αυτού μπορεί να είναι: διαφορετικές ομάδες αίματος μητέρας-νεογνού (ΑΒΟ, Rh ή των υποομάδων αυτών), ανεπάρκεια G6PD, θαλασσαιμία, κατάποση αίματος, νεογνά διαβητικών μητέρων, ενδομήτρια λοίμωξη, ηπατίτιδα κυστική ίνωση, γαλακτοζαιμία κ.ά.

ΔΕΝ διακόπτουμε τον θηλασμό σε περίπτωση ικτέρου. Είναι φυσιολογικός ο ίκτερος σε όλα τα νεογνά τα πρώτα 24ωρα από την γέννηση. Ο ίκτερος θηλασμού εμφανίζεται την πρώτη εβδομάδα που θηλάζει ήδη (4η μέρα). Αν σταματήσει ο θηλασμός, απλά θα αλλάξει το χρώμα δερματικά χωρίς κάτι σημαντικό. Ο θηλασμός θα πρέπει να συνεχιστεί για την ανάπτυξη και την ενυδάτωση του νεογνού.

Παράλληλα με τον θηλασμό, το νεογνό παρακολουθείται με αιματολογικές εξετάσεις για πιθανές παθολογικές καταστάσεις, όπως αποφρακτικός ίκτερος που χρειάζεται νοσηλεία ή αιμολυτικός που χρειάζεται παράλληλα φωτοθεραπεία.

Σε περίπτωση που η μητέρα είναι άρρωστη:

• Συνεχίζεται ο θηλασμός κανονικά. Όσο είναι άρρωστη η μαμά δημιουργεί αντισώματα του ιού που νοσεί την δεδομένη στιγμή, τα οποία υπάρχουν στο γάλα, άρα προστατεύεται και το βρέφος από αυτό.
• Αν η μαμά έχει βήχα ή σινάχι, απαραίτητη είναι η μάσκα όσο θηλάζει, ώστε να μην έρχονται σε προσωπική επαφή τα σταγονίδια της μαμάς με το βρέφος.
• Σε τυχόν χειρουργείο θηλάζουσας, προτιμάται περιοχική αναισθησία και όταν η μαμά είναι καλά, μπορεί ελεύθερα να συνεχίσει τον θηλασμό διαφορετικά βγάζει το γάλα για 12 ώρες με θήλαστρο και μετά συνεχίζει τον θηλασμό κανονικά.
• Αν χρειαστεί να πάρει κάποια αγωγή, ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να έχει υπόψιν του συμβατές ουσίες με τον θηλασμό. Μπορείτε να ανατρέξετε στην ιστοσελίδα: http://www.e-lactancia.org/?fbclid=IwAR0cvgt4ut1Tnu2Da6P4RpoExxqf_s4X1cG1-ZtRK1tke5f4YsuYgxT2gm8 στην μηχανή αναζήτησης μπορείτε να πληκτρολογήσετε την ουσία του φαρμάκου, θα εμφανιστούν ενδείξεις χαμηλού κινδύνου έως και απαγορευμένη ουσία κατά την διάρκεια του θηλασμού.  Επίσης υπάρχει και η ιστοσελίδα: https://www.breastfeedingnetwork.org.uk/drugs-factsheets/?fbclid=IwAR3LNw7Y2wLlYGxj6XdjI3bqmPIIqQ8q32KOn6pDkLZLJXP8Fl_Sa50ZV0Iμε καταστάσεις, φάρμακα και εξετάσεις κατά την διάρκεια του θηλασμού.

Όποια θηλάζουσα μητέρα δυσκολεύεται στον θηλασμό του μωρού της μπορεί να απευθυνθεί για συμβουλές στην μαία της, σε σύμβουλο θηλασμού της περιοχής της, καθώς και στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού στην «Αλκυόνη», Εθνική Πρωτοβουλία Προαγωγής του Μητρικού Θηλασμού, τηλ 10525: http://epilegothilasmo.gr/?fbclid=IwAR008vUrjpb8DSM5wILH1QARJW1S_QhqaEZ8r1Le8puaQwLrQb-VBEiWWwM

Κάθε μητέρα πρέπει να ενημερώνεται επαρκώς ώστε να είναι ελεύθερη να επιλέξει να θηλάσει  ή όχι το νεογνό της και η επιθυμία της αυτή να γίνει σεβαστή. Σημασία έχει να είναι η μαμά καλά με τον εαυτό της και το σώμα της γιατί είναι η μόνη που θα φροντίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το μωρό της.

*Το άρθρο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα, κάθε γυναίκα θα πρέπει να έχει την σωστή συμβουλευτική για την ίδια από την μαία της, τον γιατρό της ή τον σύμβουλο θηλασμού που θα την κατευθύνει με βάση τις δικές της ανάγκες.

Εμείς σας ευχόμαστε καλούς θηλασμούς…!!

Χαρείτε το ταξίδι της μητρότητας με τον τρόπο που για εσάς είναι σωστός..

Είμαστε πάντα στην διάθεσή σας για οτιδήποτε χρειαστείτε.

Βιβλιογραφία

~Α.Ζαμπέλας. Η Διατροφή Στα Στάδια Της Ζωής. Εκδόσεις Πασχαλίδης, Αθήνα, 2003, σελ:63-106, 120.

~Εμμανουήλ Χ. & συν. Απώλεια βάρους σο νεογνό που θηλάζει αποκλειστικά μέσα στο Μαιευτήριο. Ομιλία συνεδρίου 17η ημερίδα για τον Μητρικό θηλασμό, Αρεταίειο Νοσ. Νοέμβριος 2017

~Ισαακίδου Ε. & συν. Ίκτερος από μητρικό γάλα ή ίκτερος από μητρικό θηλασμό;. Ομιλία συνεδρίου 17η ημερίδα για τον Μητρικό θηλασμό, Αρεταίειο Νοσ. Νοέμβριος 2017

~Tom Glass, D.D.S., Ph.D., professor, forensic sciences, pathology and dental medicine, and adjunct professor, microbiology, Oklahoma State University, Tulsa, Okla.; Ben Hoffman, M.D., pediatrician and medical director, Children’s Safety Center, Doernbecher Children’s Hospital, Oregon Health & Science University, Portland, Ore.; Nov. 2, 2012, presentation, American Society for Clinical Pathology meeting, Boston

~Αντωνίου Ε., Βιβιλάκη Β., & συν. Η Γυναίκα & Το Νεογνό στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Ιατρικές εκδ. Πασχαλίδη, Αθήνα, 2007, σελ:121-129.

~Κ.Ι.Στεργιόπουλος. Νεογνολογία. Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας (2002), σελ:523-535.

~http://www.mitrikosthilasmos.com/2016/02/THILASMOS-kai-farmaka-syntomos-odigos.html#ixzz4zdXYowhR

~Μαλλιαρού Μ.Αδ. Οδηγίες Για Την Προώθηση Του Μητρικού Θηλασμού. Επιμορφωτικό φυλλάδιο. Αθήνα 2011.

~Σύλλογος επιστημόνων Μαιών/των Αθηνών. Επιστημονικό περιοδικό Ελευθώ, έκδοση 2013, σελ:192.

~http://www.thilasmos.com/θηλασμός/

~The Pediatric Nutrition Practice Group. Pediatric Manual of Clinical Dietetics. The American Dietetic Association, 1998.