Ο ιός των κονδυλωμάτων (HPV Human PapillomaVirus Infection)

Τι είναι ο HPV;

Ο HPV (Human PappilomaVirus) είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Είναι μια από τις πιο συχνές σεξουαλικώς μεταδιδόμενες μολύνσεις στον άνθρωπο. Ο HPV είναι ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός. Τουλάχιστον το 75% των σεξουαλικά ενεργών ενηλίκων έχουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους προσβληθεί από τον ιό HPV, συνήθως μεταξύ των 18 και 28 χρόνων. Από αυτούς μόνο 1 στους 4 τέσσερεις θα εμφανίσει κονδυλώματα.

O ιός HPV έχει περισσότερους από 100 ορότυπους, οι οποίοι προκαλούν πλήθος αλλοιώσεων στο δέρμα και τους βλεννογόνους του ανθρώπινου σώματος. Το είδος της αλλοίωσης που θα προκληθεί εξαρτάται από τον τύπο του ιού και την θέση μόλυνσης. Με βάση αυτά τα κριτήρια τα στελέχη του ιού HPV κατηγοριοποιούνται σε 3 ομάδες:

• Τον δερματικό η απλό HPV που προκαλεί τις απλές μυρμηγκιές κυρίως στα χέρια και τα πόδια.
• Τον HPV της γεννητικής περιοχής που προκαλεί οξυτενή κονδυλώματα. Εντοπίζεται στο αιδοίο, τον κόλπο, τον τράχηλο της μήτρας, το περίνεο, τον πρωκτό και το πέος. Τα οξυτενή κονδυλώματα φαίνονται με γυμνό μάτι κατά την απλή κλινική εξέταση.
• Τον HPV της γεννητικής περιοχής που προκαλεί επίπεδα κονδυλώματα και έχει ενοχοποιηθεί ότι σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Εντοπίζεται στο αιδοίο, τον κόλπο, τον τράχηλο της μήτρας, το περίνεο, τον πρωκτό και το πέος.

Μετάδοση

Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:

• Μέσω λύσεως της συνέχειας του δέρματος (όπως εκδορών), προκειμένου για δερματικές μυρμηγκιές.
• Η σεξουαλική επαφή είναι ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού, και όσο περισσότερους συντρόφους έχει κάποιος, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να προσβληθεί από τον ιό. Πολλοί άνθρωποι έχουν προσβληθεί από τον ιό χωρίς να το γνωρίζουν, επειδή δεν έχουν συμπτώματα. Είναι επίσης πιθανό ένα άτομο να μπορεί να μεταδώσει τον ιό χωρίς να το γνωρίζει.
• Με την στοματική επαφή (περιπτώσεις θηλωμάτων στοματοφάρυγγα).

Εξέλιξη της νόσου

Ο HPV μπορεί να προκαλέσει κάποιες αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας. Ο τράχηλος είναι το τμήμα της μήτρας που είναι ορατό με την κολπική εξέταση από τον ιατρό και από το οποίο γίνεται η λήψη του τεστ Παπανικολάου.

Τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε να δούμε η να καταλάβουμε αυτές τις αλλοιώσεις. Η εκδήλωση ή όχι των αλλοιώσεων θα εξαρτηθεί από τη σχέση της ιογόνου δράσης του HPV και της κατάστασης του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Πρόσφατες μελέτες αναφέρουν ότι σε περίπου 70% των ανθρώπων που έχουν HPV, ο ίδιος ο οργανισμός θα απομακρύνει ή θα θέσει σε έλεγχο τον ιό μέσα σε περίπου 3-4 χρόνια από τη διάγνωση. Οπότε στη μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών που έχουν προσβληθεί από τον ιό, δεν χρειάζεται κάποια ειδική θεραπεία, απλά παρακολούθηση.

Στην περίπτωση όμως που το ανοσοποιητικό σύστημα δε καταπολεμήσει σωστά τον ιό, η μόλυνση είναι πιθανό να εξελιχθεί και να αναπτυχθούν αλλοιώσεις στο κατώτερο γεννητικό σύστημα που αν δεν θεραπευτούν σε εύλογο χρονικό διάστημα θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε καρκινικές βλάβες. Ωστόσο μόνο μικρό ποσοστό των αλλοιώσεων που μπορεί να προκαλέσει ο ιός μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο. Όμως ο καρκίνος του τραχήλου πιστεύεται πως χρειάζεται πολλά χρόνια (10-15 χρόνια) για να αναπτυχθεί και θα συμβεί μόνο αν ο ιός δεν υποχωρήσει στην διάρκεια αυτής της περιόδου.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως ο HPV έχει ανιχνευτεί στο 99% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Φαίνεται πως αποτελεί αναγκαία όχι όμως ικανή συνθήκη για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου, καθώς συνυπάρχουν και επιβαρυντικοί παράγοντες (κάπνισμα, ανοσοκατεσταλμένο αμυντικό σύστημα, άλλες σεξουαλικώς μολύνσεις κα.)

Διάγνωση

Στις γυναίκες, όπου, η μόλυνση του τραχήλου της μήτρας δεν είναι δυνατόν να εντοπιστεί με απλή κλινική εξέταση, μπορεί να διαγνωστεί με τις παρακάτω μεθόδους:

• Pap-test

Αποτελεί την πρώτη μέθοδο ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Η εξέταση πραγματοποιείται με την συλλογή κυττάρων από τον κόλπο, τον τράχηλο και τον ενδοτράχηλο και την μικροσκοπική παρατήρηση τους από κυτταρολόγο.

• Κολποσκόπηση

Η κολποσκόπηση αποτελεί το επόμενο βήμα μετά από ένα παθολογικό Pap-test. Η εξέταση μοιάζει πολύ με ένα απλό τεστ Παπανικολάου και η γυναίκα δεν αισθάνεται πόνο αφού ουσιαστικά η κολποσκόπηση είναι μία εξέταση του κόλπου και του τραχήλου με μεγέθυνση. Κατά την κολποσκόπηση παρατηρούμε την γεννητική περιοχή, τον κόλπο και τον τράχηλο με την χρήση ενός ειδικού οργάνου, του κολποσκοπίου. Το κολποσκόπιο είναι ένα στερεοσκοπικό μικροσκόπιο, το οποίο μας επιτρέπει με την χρήση κάποιων χρωστικών τη λεπτομερή επισκόπηση και την διάγνωση κάποιας HPV αλλοίωσης.

• Βιοψία

Σε περιπτώσεις που ο γιατρός, κατά την κολποσκόπηση παρατηρήσει κάποια αλλοίωση του επιθηλίου, από το σημείο αυτό λαμβάνονται βιοψίες.

• HPV-DNA testing

Η ακριβής τυποποίηση του ιού HPV με την ανίχνευση του γενετικού υλικού του ιού στον τράχηλο, αποτελεί μία εξέταση η οποία μπορεί να είναι χρήσιμη σε κάποιες ασθενείς που έχουν ευρήματα προσβολής από τον ιό στο τεστ Παπανικολάου. Στις περισσότερες περιπτώσεις ασθενών δεν μπορεί να προσφέρει σημαντικά στην αντιμετώπιση της λοίμωξης.

Θεραπεία

Θεραπεία για την HPV λοίμωξη δεν υπάρχει. Ο σκοπός της θεραπείας είναι η αντιμετώπιση των αλλοιώσεων που προκαλεί. Η επιλογή της μεθόδου θα γίνει από με βάση την έκταση της μόλυνσης, τη θέση των κονδυλωμάτων και άλλους παράγοντες που αφορούν τον συγκεκριμένο ασθενή.   Οι περισσότερες μέθοδοι θεραπείας έχουν σαν στόχο την αφαίρεση της περιοχής που περιέχει τη βλάβη και αποστολή του μικρού τεμαχίου ιστού για βιοψία (LOOP)και έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα. Πιο σπάνια χρησιμοποιούνται τεχνικές που καίνε την περιοχή που φαίνεται να έχει επηρεαστεί από τον ιό όπως η κρυοπηξία. Είναι γενικά μέθοδοι ανώδυνες, γίνονται με τοπική αναισθησία και απαιτούν μόνο λίγη προσοχή από την ασθενή για τις επόμενες μια-δυο μέρες από την επέμβαση.

Πρόληψη

Η αποτελεσματικότερη πρόληψη από τον ιό επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμό των κοριτσιών κατά του HPV. Το εμβόλιο προστατεύει από τους τέσσερις τύπους του HPV που προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και κονδυλώματα (6,11,16 και 18). Συστήνεται για όλα τα κορίτσια ηλικίας 11 και 12 ετών και για τις γυναίκες έως 26 ετών, που δεν έχουν κάνει ακόμα το εμβόλιο. Γίνεται σε 3 δόσεις με ενδομυϊκή ένεση (πρώτη δόση, δεύτερη δόση μετά 2 μήνες από την πρώτη και τρίτη δόση 4 μήνες μετά τη δεύτερη).

Επίσης, η χρήση του προφυλακτικού κατά την σεξουαλική επαφή μπορεί να μειώσει σημαντικά, αν και όχι αποτελεσματικά τη μόλυνση από τον ιό.

Τέλος, η πρώτη επαφή σε μικρή ηλικία (< 17 ετών) και το ιστορικό φαίνεται πως αυξάνουν τον κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη μίας λοίμωξης από τον ιό HPV φαίνεται να παίζει το κάπνισμα. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην πρόληψη της εμφάνισης των βλαβών στο τράχηλο από τον ιό HPV.